ناوه‌ڕۆك
قسە پێبڕینی منداڵ
هەڵەیەکی دیکە لەو هەڵە باوانەی کە هەندێ لە دایکان و باوکان دەرهەق بە منداڵەکانیان ئەنجامی دەدەن، بریتییە لە قسە پێبڕینی منداڵ لە کاتی ئاخاوتندا، واتە هەندێ دایک و باوک ڕێگە بە منداڵەکانیان نادەن قسە بکەن، یان لەمیانەی قسەکردندا، قسەیان پێ دەبڕن و کڕ و بێدەنگیان دەکەن، ئەمەش کارێکی ناپەروەردەیی و ناتەندروستە، هۆکارەکەیشی بۆ ئەم خاڵانەی خوارەوە دەگەڕێتەوە:
- لاوازی ئاستی زانستی دایک و باوک.
- ئاشنا نەبوونیان بە چەمکە زانستی و پەروەردەییەکان.
- بەکارهێنانی توندوتیژی.
- زاڵبوونی هەستی خۆسەپاندن لە ناخیاندا.
- هەبوونی هەستی تۆڵەسەندنەوە.
- ئاشنا نەبوون بە مافەکانی منداڵ و چەمکی مرۆڤدۆستی و مرۆڤپەروەری.
- هەبوونی بگرە و بەردە و کێشەی خێزانی.
ئەڵبەتە ئەگەر دایک و باوک هەمیشە ڕێگرن بن لە قسەکردنی منداڵ و بەردەوام قسەی پێ ببڕن، بە تایبەتی لە ناو دۆست و هاوڕێ و خزم و کەسەکانیدا، ئەو منداڵە لە ژیانی خۆیدا ڕووبەڕووی کۆمەڵێک کێشەی ئاڵۆز دەبێتەوە، کە گرنگترینیان ئەمانەن:
- هەست بە ستەم و ژێردەستەیی دەکات.
- ناتوانێ گوزارشت لە ناخی خۆی بکات.
- هەمیشە مافی پێشێل دەکرێت.
- ڕقی لە دایک و باوکی دەبێتەوە.
- کەسێکی شەرمنی لێ دەردەچێت.
- مرۆڤێکی گۆشەگیر و دوورەپەرێز دەبێت.
- ناتوانێ پشت بە تواناکانی خۆی ببەستێت.
- لە ژیانی خۆیدا سەرکەوتوو نابێت.
چارەسەرکردنی ئەم هەڵەیە
بۆ ئەوەی دایکان و باوکان بە شێوەیەکی پەروەردەییانە سەرەدەری لەگەڵ منداڵ بکەن و خۆیان بەدوور بگرن لە قسە پێ بڕینی منداڵ و دەمکوتکردنی، دەبێ ئەم خاڵانەی خوارەوە لەبەرچاو بگرن:
- دەبێ دایک و باوکەکان خۆ بەدوور بگرن لە قسە پێبڕینی منداڵ.
- دەبێ ڕێز لە مافی دەربڕین (ئاخاوتن) بگرن، تەنانەت ئەگەر ئەو کەسە منداڵیش بێت.
- دەبێ ڕێز لە شکۆ و کەسایەتی منداڵ بگرن.
- دەبێ خۆیان بەدوور بگرن لە شکاندنەوە و تەریقکردنەوەی منداڵ، بە تایبەتی لە پێش چاوی ئەوانی دیکە.
- دەبێ منداڵ لەسەر ئەوە ڕابهێنن کە بە نۆرە قسە بکات و لە کات و شوێنی خۆیدا بێتەگۆ.
- دەبێ منداڵ لەسەر ئەوە ڕام بکرێت کە مافی ئەوانی دیکە پێشێل نەکات بە تایبەتی لە کاتی قسەکردندا.
- دەبێ دایک و باوک بزانن کە قسەکردن ئادابی تایبەت بە خۆی هەیە و دەبێ ئەو ئادابانە لەبەرچاو بگیرێن، وەک قسەنەبڕین، بەنۆرە قسەکردن، قسەلەقسە نەدان، ڕوو وەرنەگێڕان لە کاتی قسەکردن و بە چاکی گوێگرتن و گوێ شلکردن ... تاد.
- فراوانکردنی مەودای ئازادی دەربڕین بۆ گشت ئەندامانی خێزان بە منداڵانیشەوە.
