ناوه‌ڕۆك
پەلەکردنی دایک و باوک لە بڕیارداندا
هەڵەیەک لەو هەڵە گەورانەی کە زۆرێک لە دایکان و باوکان دەرهەق بە منداڵەکانیان ئەنجامی دەدەن، بریتییە لە پەلەکردن لە بڕیاردان، لە کاتی پەروەردەکردنیاندا، واتە بڕیارێک دەدەن کە لە شوێنی خۆیدا نەبێت و زیانی لە قازانجی زۆرتر بێت، یان بڕیارێک دەدەن،، پێشتر پرس و ڕاوێژیان بە یەکتری نەکردبێت، یان بڕیارێکی بە هەڵە و بلەز دەدەن، بەبێ دراسە کردن و لێکۆڵینەوە، ئەمەش بۆ چەند هۆکارێک دەگەڕێتەوە، لەوانە:
ئەنجامدانی کاری هەڕەمەکی و بیرنەکردنەوە لە ئەنجامی کارەکان.
- نەبوونی ئاماجێکی دیاریکراو.
- پرس و ڕاوێژ نەکردن.
- خۆدزینەوە لە بەرپرسیارییەتی.
- قەزاوەت کردن لەسەر ڕواڵەت، نەک ناوەڕۆک.
- تاوتوێ نەکردنی کێشە و ئارێشەکان،
- لاسایی کردنەوەی کوێرانە و نازانستی.
- تووڕەیی و دان بەخۆدا نەگرتن.
- هەڵچوونە هەڵپەیی.
- هۆکاری سەردەمی منداڵی و بەجێهێشتنی کاریگەری نەرێنی لەسەر دایک و باوک.
- هۆکاری بۆماوەیی و هەبوونی نەخۆشی جەستەیی و دەروونی.
ئەڵبەتە پەلەکردن لە بڕیاردان لە کاتی پەروەردەکردنی منداڵ، هەم زیانی بۆ خودی دایک و باوک و خێزان و کۆمەڵگە هەیە، هەمیش بۆ مندال، کە دەتوانین لە چەند خاڵێکدا بیخەینە ڕوو:
- زیانی ماددی و مەعنەوی بەدوای خۆیدا دێنێت.
- دایک و باوک زۆربەی جا ناتوانن ئامانجی خۆیان بپێکن.
- بڕیاری هەڵە کاری هەڵە بەدوای خۆیدا دێنێت.
- بەرژەوەندی هەموو لایەک دەکەوێتە مەترسییەوە.
- بڕیاری هەڵە باری سەرشانی دایک و باوک قورستر دەکات.
- نیشانەی ناواقعبینی دایک و باوکە.
- بڕیاری هەڵە کاریگەریی لەسەر گەشەی هزری و جەستەیی و دەروونی و زاسنتیی و کەسۆکی منداڵ جێدێڵێت.
- کۆمەڵگە بەرەو هەڵدێر دەبات.
- بڕیاردان بە هەڵەشەیی ئەو ڕاستییە دەسەلمێنێ کە دایک و باوک پلانیان نییە بۆ ژیان بە گشتی، و بۆ پەروەردە و فێرکردنی منداڵ بە تایبەتی.
چارەسەرکردنی ئەم هەڵەیە
بۆ ئەوەی دایک و باوک بڕیاری بە پەلە و هەڵە نەدەن و زیان بە خۆیان و منداڵەکانیان و کۆمەڵگەش نەگەیەنن، پێویستە ئەم هەنگاوانەی خوارەوە بهاویژن:
- پێویستە دایکان و باوکان بۆ پەرژاندنی هەر بڕیارێک پلانیان هەبێت.
- دەبی هەر پلانێک ئامانجێک یان چەند ئامانجێکی هەبێت.
- دەبێ دایکان و باوکان پێش هەر بڕیارێک، پرس و ڕاوێژ بە یەکتری بکەن.
- پێویستە دایکان و باوکان هاوبەش بن لەسەر بڕیاردا، بۆ ئەوەی هاوسەنگی لە ژیاندا هەبێت.
- دەبێ دایک و باوک قەت پەلە نەکەن لە بریاردان.
- پێویستە دایک و باوک پێش هەر بڕیاردانێک، هەموو ئەگەرەکان تاوتوێ بکەن، تاکو بڕیاری هەڵە نەدەن.
- لە کاتی پێویست، پرس و ڕاوێژ بە کەسانی شارەزا بکەن.
- پێویستە دایک و باوک پێش هەر بڕیارێک، بە قووڵی بیر لە دەرەنجامەکانی بکەنەوە.
- لە هەموو حاڵەتێکدا، دەبێ بەرژەوەندی خێزان بە گشتی و بەرژەوەندی منداڵ بە تایبەتی، لەبەرچاو بگیرێت.
- نابێ لە کاتی توورەیی، یان نەخۆشی یان شڵەژانی دەروونی، هیچ بڕیارێک بدرێت.
- دەبێ هەموو بڕیارێک ئامانج و پلانی خۆی هەبێت و بتوانێ مەبەستی خۆی بپێکێت.
- دەبێ ئەو ژینگەیەی بڕیاری تێدا دەدرێت گونجاو بێت و تا بکرێت بە ناچاری بڕیار نەدرێت.
- بۆ هەر بڕیارێک کە دایک و باوک دەیدەن، پێویستە خۆیان بە خاوەنی بڕیارەکە بزانن و ئەو بەپرسیارییەتییە بگرنە ئەستۆ.
